İçişleri Bakanlığı’nın, 7 Mart 2021’de bayana ve çocuklara yönelik şiddetin kolluk güçlerine bildirilmesi ve engellemesi için kurulan Bayan Acil Dayanak İhbar Sistemi’ni (KADES) kurdu. Taşınabilir bir uygulama olan KADES’te Türkçe, Arapça, Farsça, İngilizce, Rusça ve Fransızca lisanlarında hizmet veren uygulamada, Kürtçeye yer verilmedi. Bunun üzerine Diyarbakır Barosu Bayan Hakları Merkezi Üyesi Çiğdem Şirin ve Diyarbakır Barosu Kürtçe Lisan Kurulu Üyesi Diyarbakır Üyesi Elif Birikli, 31 Mart 2021’de İçişleri Bakanlığı’na KADES’in Kürtçe hizmet vermesi için talepte bulundu.
Lakin, İçişleri Bakanlığı, 60 günlük yanıt verme mühletince karşılık vermeyince, avukatlar Ankara 15’inci Yönetim Mahkemesi’ne kararın iptali istemiyle dava başvurusu yaptı.
DİYARBAKIR BAROSU İPTALİNİ İSTEDİ
İstanbul Mukavelesi’nin feshedildiği hatırlatılan müracaatta, mukavelenin feshinin sonuç doğurması için 3 ay müddet geçmesi gerektiğine işaret edilerek, yürürlükte olan Bayana Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Uğraşa Dair Avrupa Kurulu Kontratının 19’uncu hususunda alınacak önlemler konusunda mağdurların anlayabileceği lisanda dayanak hizmeti verilmesini koşul koşulduğuna atıf yapıldı. Avrupa Kurulu Sözleşmesi’nin getirdiği yükümlülük nedeniyle taraf ülkelerin yurttaşların anlayabilecekleri lisanda hizmet sunma mecburiyeti bulunduğu vurgulanan müracaatta, Anayasa’nın eşitliği unsurunu düzenleyen 10’uncu unsuru de referans gösterildi.
BAKANLIĞIN SAVUNMASI
Mezopotamya Haber Ajansı’nda yer alan habere nazaran, İçişleri Bakanlığı, 15’inci Yönetim Mahkemesi’ne gönderdiği savunmada, KADES uygulamasının aile içi ve bayana yönelik şiddetle gayrette, irtibat teknolojilerinden faal yararlanılması için kurulduğunu belirterek, “Tüm mağdurların kolluğa ve adalete erişiminin kolaylaştırılması gayesiyle Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu katkılarıyla uygulamanın orta yüzleri Arapça, Farsça, Fransızca, İngilizce ve Rusça olmak üzere 5 lisana çevrildiğini” belirtti. Savunmasında, göçmen ve mültecilerin de uygulamadan yararlanmasının hedeflenmesi nedeniyle 5 yabancı lisanda hizmet verildiğini lisana getiren Bakanlık, “Bu çerçevede ülkemizde süreksiz ikamet eden göçmen yahut mülteci pozisyonunda bulunan bayanların da KADES uygulamasının sunmuş olduğu hizmetten yararlanması hedefiyle Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu katkılarıyla hazırlanan KADES uygulamasının orta yüzlerinin Arapça, Farsça, Fransızca, İngilizce ve Rusça olmak üzere 5 lisana çevirisi yapılmıştır. Açıklanan nedenlerle haksız ve tüzel destekten mahrum davanın reddi ile yargılama sarfiyatları ve vekalet fiyatının davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini arz ve talep ederim” sözlerini kullandı.
‘KÜRTÇE OLMADAN…’
Mahkeme, vatandaş olan olmayan, yabancı, mülteci, sığınmacı, göçmen, turist vs. çabucak her bayanın anlayabileceği ve kullanabileceği formda yaygınlaştırılmasının ve kullanımının kolaylaştırılmasının, uygulamanın gayesine uygun olacağı da tartışmasız olduğu değerlendirmesi yaparak, “Diğer taraftan, KADES uygulamasına Kürtçe ihbar daveti eklenmesinin, Kürt kökenli Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının bu uygulamadan azami ölçüde faydalanmasına hizmet edeceği de izahtan varestedir. Hakikaten, ülkemizde süreksiz ikamet eden göçmen ve mülteci pozisyonunda bulunan bayanların da KADES uygulamasının sunmuş olduğu hizmetten yararlanması maksadıyla Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu Katkılarıyla, KADES uygulamasının orta yüzlerinin Arapça, Farsça, İngilizce, Rusça ve Fransızca olmak üzere 5 lisana çevirilerinin yapıldığı davalı idarece beyan edilmektedir. Bu durumda, Kürt kökenli Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının bu uygulamadan azami ölçüde faydalanmasını teminen, KADES uygulamasının orta yüzlerine Kürtçe çeviriler de eklenmesi, uygulamanın amacına daha uygun iken aksi istikamette tesis edilen sürecin kamu menfaatlerine ve hakkaniyete uygun olmadığı sonucuna varılmıştır” gerekçesiyle süreci iptal etti.
İçişleri Bakanlığı, karar daha taraflara bildiri edilemeden bir hafta evvel KADES uygulamasına Kürtçeyi de ekledi.
‘İDARE MAHKEMESİ DAVAMIZI KABUL ETTİ’
Evvelki gün itibariyle taraflara bildirim edilen kararı pahalandıran müracaatçılardan Diyarbakır Barosu Kürtçe Lisan Kurulu Üyesi Diyarbakır Üyesi Elif Birikli, Bakanlığa yaptıkları müracaata karşılık alınmaması üzerine mahkemeye başvurduklarını hatırlattı. Anayasanın eşitlik prensibinin ihlali ve İstanbul Mukavelesi’nin 19’uncu hususu kapsamında müracaat yaptıklarını hatırlatan Birikli, “Çünkü bilindiği üzere Türkiye’de milyonlarca insanın anadili Kürtçedir ve Kürtçe dışında öteki bir lisan bilmeyen pek çok yurttaş da bulunmakta. Bayana yönelik şiddetin spesifik olarak ekonomik, toplumsal, ırki, lisanı ve dini parametrelerle ortaya çıkmadığı aşikar. Maalesef yeryüzünde her bayan bu şiddetin potansiyel mağduru pozisyonunda. Bu nedenle bayana yönelik şiddetin önlenmesi ve şiddete maruz kalmış her bayanın korunmasıyla oluşturulmuş bir uygulamanın ülkede var olan, konuşulan lisanlar çerçevesinde hizmet vermesi gerekmekteydi. Biz türel altyapımızı bunun üzerine kurmuştuk. Bu halde de Yönetim Mahkemesi davamızı kabul etti” diye konuştu.
Birikli, Bakanlığın mahkemeye gönderdiği savunmada KADES uygulamasında Kürtçeye yer verilmemesine dair bir münasebet sunmadığı, KADES uygulamasında 5 yabancı lisanın bulunmasının ülkedeki göçmen ve mültecilere yönelik olduğu savunmasını yaptığını belirterek, “Elbette ülkede yaşayan göçmenlerin, mültecilerin bu uygulamadan yararlanması gerekiyor, ancak ülkenin büyük bir çoğunluğunu oluşturan ve anadilleri Kürtçe bir topluluğun o uygulamadan yararlanmasının engellenmesi hiçbir biçimde kabul edilebilecek bir şey değildir. Mahkeme de kararında bu konuya değinmiş ve bunun hiçbir formda izahının olmayacağını söylemiş. Kürtçe konuşanların uygulamadan azami bir halde yararlanması için Kürtçe lisanının eklenmesini istemiştir. Mahkeme kararını 27 Mayıs’ta vermiştir. Mahkemenin kararından evvel bunun duyurulması elbette bir tesadüf değil. Davalı kurum, yani İçişleri Bakanlığı’nın bu tarafta gelebilecek yansılara kendi üzerinden atmasıyla alakalı bir şeydir. Bu türlü bir niyeti olan yönetimin mahkemeye bu türlü bir savunma sunmaması lazımdı. Başından beri bu uygulamaya Kürtçe lisanını eklemesi gerekiyordu. Bu biraz da okları kendi üzerinden atmak gayesiyle atılmış bir adımdı” biçiminde konuştu. (HABER MERKEZİ)